มูลนิธิเจ้าพ่อกู่ช้าง ลำพูน ร่วมกับคณะศรัทธาศิษยานุศิษย์ จัดงานประเพณีวันช้างล้ม (ชึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 เหนือ) ประจำปี 2568  เพื่อทำบุญอุทิศส่วน กุศลให้กับช้างศึกคู่พระบารมีพระนางเจ้าจามเทวี ปฐมกษัตริย์แห่งนครหริภุญชัย 

       วันที่ 4 มิถุนายน 2568 เวลา 08.39 น. ที่โบราณสถานกู่ช้าง ต.ในเมือง อ.เมืองลำพูน   นายวิวัฒน์ อินทร์ไทยวงศ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดลำพูน เป็นประธานงานประเพณีวันช้างล้ม (ชึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 เหนือ) ประจำปี 2568  โดยมี พระเทพรัตน์นายก เจ้าคณะจังหวัดลำพูน เป็นประธานฝ่ายสงฆ์  มี นายโยธิน ประสงค์ความดี นายชาตรี ธินนท์ รองผู้ว่าราชการ นายชวลิต สุริยจันทร์  ประธานมูลนิธิเจ้าพ่อกู่ช้างลำพูน  นายชาคร ณ ลำปาง คณะกรรมการดำเนินงานฯ หัวหน้าส่วนราชการ ประชาชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้าร่วมในพิธี
       สำหรับงานที่มีการจัดขึ้นดังกล่าว มูลนิธิเจ้าพ่อกู่ช้าง ลำพูน คณะศรัทธา ศิษยานุศิษย์ ได้ร่วมกับประกอบพิธี ตามประเพณีที่ปฏิบัติสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน เกี่ยวกับการทำบุญในงานวันช้างล้ม ซึ่งตรงกับขึ้น 9 ค่ำเดือน 9 เหนือ โดยจะมีการทำบุญเป็นประจำทุกปี และในปีนี้ได้กำหนดจัดงานประเพณีวันช้างล้มขึ้นใน วันพุธที่ 4 มิถุนายน 2568  เพื่อทำบุญอุทิศส่วน กุศลให้กับช้างศึกคู่พระบารมีพระนางเจ้าจามเทวี ปฐม กษัตริย์แห่งนครหริภุญชัย และเพื่อเป็นการรำลึกถึง พระคุณของพระนางเจ้าจามเทวี เพื่อให้เหล่าบรรดาลูก ศิษย์ คณะศรัทธาโดยทั่วไป ได้มาทำบุญร่วมกัน
       สำหรับ ปู้กำงาเขียว" เป็นช้างคู่บารมีของพระนางจามเทวีแห่งหริภุญไชย เป็นพระฤทธิ์มาก เมื่อออกศึกสงครามเพียงแค่ข้างหันหน้าไปทางศัตรู ก็ทำให้ศัตรูอ่อนแรงลงได้  ว่ากันว่า...ครั้งหนึ่งในชีวิตหากมีโอกาสได้ขอพร และลอดท้องพระยาช้างชนะศึกงาเขียว เท่ากับได้รับพรแห่งชัยชนะให้สมหวังในทุกสนามแข่งขัน ทั้งเรื่องเรียน เรื่องงาน และการดำเนินชีวิต
       สำหรับตำนานกู่ช้าง-กู่ม้า โดยเฉพาะ "ปู่ก่ำงาเขียว" ช้างศึกคู่บารมีของพระนางจามเทวี และพระราชโอรส(พระยามหันตยศ) มีเรื่องเล่าความเป็นมา เกิดขึ้นในช่วงหลังจากที่พระนางจามเทวีขึ้นปกครองนครหริภุญไชย(เป็นปฐมกษัตริย์องค์แรก) สร้างบ้านเมืองจนมีความมั่นคงเป็นปึกแผ่น ปกครองบ้านเมืองด้วยทศพิธราชธรรม และทรงทะนุบำรุงพระพุทธศาสนาจนเจริญร่งเรือง ประชาชนอยู่เย็นเป็นสุข หลังการศึกสงครามต่างๆสงบ บ้านเมืองดำรงอยู่อย่างในออกสงบสุข ในช่วงบั้นปลายพระนางจามเทวีได้สละราชสมบัติให้พระราชโอรสทั้งสอง โดยเจ้าชายมหันตยศ(ผู้พี่) เป็นกษัตริย์ปกครองนครหริภุญไชย ส่วนเจ้าชายอนันตยศ(ผู้น้อง) เป็นปฐมกษัตริย์ปกครองนครเขลางค์(ลำปาง)  พระนางจามเทวีทรงครองราชย์สมบัติอยู่ 53 พรรษา และเสด็จสู่สวรรคาลัย เมื่อมีพระชนมายุได้ 92 พรรษา   ส่วนพระเจ้ามหันตยศเสด็จสวรรคต เมื่อมีพระชนมายุได้ 85 พรรษา ซึ่งหลังจากนั้นไม่นานช้างปู้ก่ำงาเชียวก็ล้มดับสิ้นชีวิตตามพระเจ้ามหันตยศไป โดยตามตำนานระบุว่าตรงกับวันขึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 เหนือ หลังจากนั้น"พระเจ้าดูมัญราช" พระราชโอรสของพระเจ้ามหันตยศผู้ปกครองนครหริภุญไชยองค์ต่อมาได้โปรดฯ ให้ก่อสร้างเจดีย์ขึ้น เพื่อบรรจุงาและกระดูกของช้างปู่ก่ำงาเขียว ที่ต่อมาเรียกขานกันว่า "กู่ช้าง"     ทั้งนี้ ในตำนานยังเล่าขานว่า ปู่ก่ำงาเขียวเป็นช้างที่มีอิทธิฤทธิ์มาก เมื่อเวลาล้มลง เมื่อหันหัวหรือเอาปลายงาชี้ไปในทิศทางใด จะเกิดภัยพิบัติขึ้นในทิศนั้น ผู้คนบาดเจ็บล้มตาย บ้านเมืองเกิดอาเพศ ดังนั้นตอนฝังซากร่างของปู่กำงาเขียว จึงจัดวางให้นำส่วนของหัวและงาทั้งสองชูขึ้นสู่ท้องฟ้า แล้วก่ออิฐโบกปูนเป็นวงกลมรอบตัวช้างเพื่อไม่ให้ช้างล้ม เจดีย์กู่ช้างจึงมีลักษณะเป็นสถูปปลายมนทรงกระบอกขนาดใหญ่ มีฐานเป็นฐานหน้ากระดานกลม 3 ชั้น ยอดด้านบนมีลักษณะเป็นปลายตัด เปิดเป็นช่องว่างกลวงตรงกลาง ไม่ได้ก่ออิฐถือปูนปิดทับ อย่างไรก็ดี เจดีย์กู่ช้างก็มีการอ้างอิงในเชิงวิชาการว่าเป็นเจดีย์ในลักษณะเดียวกับเจดีย์บอบอคยีของพม่า(ประมาณพุทธศตวรรษที่ 12-13) ขณะที่เจดีย์กู่ช้างนั้นสันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นในประมาณต้นพุทธศตวรรษที่ 21.