ประวัติ : พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย จังหวัดลำพูน เป็นสถานที่เก็บรวบรวมโบราณวัตถุและศิลปวัตถุที่ได้มาจากวัดสำคัญและแหล่งโบราณคดีในจังหวัดลำพูน จำนวนกว่า 3,000 ชิ้น ถูกจัดตั้งขึ้นมาเพื่อเป็นที่รวบรวมและจัดแสดงศิลปะโบราณวัตถุที่มีอยู่มากมายในภาคเหนือของประเทศไทยอีกแห่งหนึ่ง โดยมหาอำมาตย์โท พระยาราชนกุลวิบูลย์ภักดี (อวบ เปาโรหิต) สมุหเทศาภิบาล มณฑลพายัพ เป็นผู้ริเริ่มการนี้มาตั้งแต่พ.ศ. 2470 ซึ่งในช่วงเวลานั้น เริ่มมีการมองเห็นคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรมมากขึ้น กิจการพิพิธภัณฑสถาน ซึ่งเริ่มจากในพระราชสำนักในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนกระทั่งได้เปิดเป็นพิพิธภัณฑ์สำหรับประชาชนขึ้นเป็นครั้งแรกในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อพ.ศ. 2417 มีผลให้เกิดพิพิธภัณฑสถานอื่นๆขึ้นอีกหลายแห่งในประเทศ รวมทั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย แห่งนี้

คณะเจ้าหน้าที่ดำเนินการ ได้ใช้สถานที่ภายในบริเวณวัดพระธาตุหริภุญไชยวรมหาวิหาร คือ ที่บริเวณศาลาบาตร ด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ขององค์พระธาตุหริภุญชัย และศาลาอีกหลังหนึ่งใกล้กัน เป็นอาคารพิพิธภัณฑสถาน ศิลปะโบราณวัตถุที่นำมาเก็บรวบรวมและจัดแสดง ส่วนใหญ่เป็นวัตถุที่เกี่ยวเนื่องในพระพุทธศาสนา เช่น พระพุทธรูป พระพิมพ์ ชิ้นส่วนของโบราณสถาน ภาชนะใช้สอย เครื่องประดับ ตลอดจนสิ่งของอื่นๆที่ถูกเก็บรักษาไว้

เมื่อแรกตั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งนี้มี่ชื่อเรียกพิพิธภัณฑสถานลำพูน อยู่ในความดูแลของวัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร และจังหวัดลำพูน ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ก็ยังคงอยู่ในความดูแลของวัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร ร่วมกับเจ้าหน้าที่ศาลากลางจังหวัดเรื่อยมา จนกระทั่งกรมศิลปากรได้ดำเนินการขึ้นทะเบียนโบราณวัตถุในพิพิธภัณฑ์ และประกาศเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย อยู่ในความดูแลรับผิดชอบของกรมศิลปากร ตั้งแต่วันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ.2504 เป็นต้นมา ในปัจจุบันมีอาคารพิพิธภัณฑสถาน 2 หลัง คือ อาคารพิพิธภัณฑสถานลำพูนหลังเดิม ซึ่งตั้งอยู่ในบริเวณวัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร (อาคารหลังเดิมได้ถูกรื้อลง และสร้างใหม่บนที่เดิมแล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2540) อยู่ในความดูแลของวัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร และอาคารพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติหริภุญไชย ตั้งอยู่ ณ ถนนอินทยงยศ อยู่ในความดูแลรับผิดชอบของกรมศิลปากร

กรมศิลปากรได้กราบบังคมทูลเชิญสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดอาคารพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย เมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2522 เวลา 15.00 น.

วันเวลาเปิดทำการ

เปิดวันพุธ – อาทิตย์

เวลา 09.00 น. ถึง 16.00 น.

ปิดวันจันทร์ – อังคาร และวันหยุดนักขัตฤกษ์

ค่าธรรมเนียมเข้าชม

ชาวไทย  คนละ  20  บาท

ชาวต่างชาติ คนละ  100  บาท

ที่ตั้ง : ตำบลในเมือง อำเภอเมืองลำพูน (เยื้องกับวัดพระธาตุหริภุญชัย) จังหวัดลำพูน