ประวัติ : พิพิธภัณฑ์ชุมชนเมือง ตั้งอยู่ในเมืองลำพูน ด้านหลังพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติหริภุญไชย โดยใช้พื้นที่ของคุ้มเจ้าราชสัมพันธ์วงษ์ ซึ่งเป็นอาคารเก่าแก่อายุกว่า 100 ปี เป็นพิพิธภัณฑ์บอกเล่าประวัติความเป็นมาอันยาวนานของเมืองลำพูน เมืองที่มีความศรัทธา ทางพระพุทธศาสนาที่รุ่งเรืองจากอดีต  จนถึงปัจจุบัน ร่วมเรียนรู้เมืองลำพูนผ่านภาพถ่าย ทั้ง บุคคล เหตุการณ์ และสถานที่ต่าง ๆ ซึ่งที่นี่ถือเป็นพิพิธภัณฑ์ร่วมสมัยที่มีชีวิตโดยมีการจัดแสดงภาพ เมืองลำพูน สิ่งของเครื่องใช้และวิถีชีวิตของ ชาวเมืองลำพูน ในอดีตได้อย่างงดงาม

ประวัติคุ้มคุ้มเจ้าราชสัมพันธ์วงษ์ลำพูน

คุ้มเจ้าราชสัมพันธ์วงษ์ลำพูน (พุทธวงษ์ ณ เชียงใหม่) สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๒๔๕๕ ในสมัยเจ้าหลวงจักรคำขจรศักดิ์เจ้าผู้ครอง นครลำพูนองค์ที่ ๑๐ (พ.ศ.๒๔๕๔-๒๔๘๖) ซึ่งตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ฯ รัชกาลที่ ๖ ลักษณะของ ตัวอาคารเป็นเรือนสะระไนขนาดใหญ่ ๒ ชั้น ซึ่งชั้นล่างก่อด้วยอิฐถือปูน ส่วนชั้นบทประกอบด้วยไม้สัก หลังคาจั่วผสมปั้นหยา เป็นเรือนพักอาศัยของเจ้าราชสัมพันธ์วงษ์กับเจ้าหญิงส่องหล้าสัมพันธ์วงษ์ และบุตรธิดา เจ้าหญิงส่องหล้า เป็นธิดาของเจ้าอินทยง ยศโชติ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ ๙ และเจ้าแม่รถแก้วซึ่งเจ้าหญิงส่องหล้าเป็นนองของเจ้าหญิงมุกดา และเจ้าจักรคำขจรศักดิ์ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ ๑๐ คุ้มเจ้าราชสัมพันธ์วงษ์ลำพูนปัจจุบันมีอายุกว่า ๑๐๐ ปี นับเป็นการผ่านกาลเวลามาเนิ่นนานของ คุ้มเจ้าราชสัมพันธ์วงษ์ลำพูน เทศบาลเมืองลำพูน โดยนายประภัสร์ ภู่เจริญ นายกเทศมนตรี เมืองลำพูน ได้เห็นถึงความสำคัญของอาคารคุ้มเจ้าราชสัมพันธ์วงษ์ลำพูน เป็นอาคารประวัติศาสตร์ รวมถึงต้องการอนุรักษ์งานสถาปัตยกรรมของตัวอาคารที่ยังมีความสมบูรณ์คงสภาพเดิม ซึ่งปัจจุบันภายในเมืองลำพูน เหลือคุ้มเจ้าที่ยังคงสภาพสมบูรณ์เพียงไม่กี่แห่งที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ และทำประโยชน์ให้การเรียนรู้ในด้านประวัติศาสตร์ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นของชุมชนเมืองลำพูน ตลอดจนการศึกษาถึง สถาปัตยกรรมของคุ้มเจ้าราชสัมพันธวงษ์ลำพูน เพื่อเป็นแหล่งสืบค้นความรู้ให้แก่เยาวชน และผู้ที่สนใจได้เข้ามาทำการศึกษา

พื้นที่จัดแสดงประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก

1. พื้นที่ชั้นล่างอาคารจัดแสดงประวัติคุ้มเจ้าราชสัมพันธ์วงษ์ ครั้งสมัยเจ้าราชสัมพันธวงษ์ ได้พำนักพร้อมครอบครัว บริวาร การเปลี่ยนแปลงด้านการใช้งานของคุ้มตั้งแต่อดีตจนกระทั่งมากลายเป็นพิพิธภัณฑ์ ชุมชนเมือง นอกจากนี้ยังนำแผนที่เก่ามาขยาย แสดงให้เห็นพัฒนาการของเมืองลำพูน และภาพถ่ายเก่าที่สะท้อนเหตุการณ์ต่างๆ ของเมืองลำพูน เช่น ภาพวัดพระธาตุหริภุญชัย ในสมัยก่อน ภาพวิหารหลวงหลังเก่าของวัดพระธาตุฯ ภาพความเสียหายเมื่อวิหารหลวงหลังเก่าถูกพายุพัดพังเสียหายทั้งหลัง และภาพวิถีชีวิตคนเมืองลำพูนในอดีต ประเพณีและพิธีกรรมต่างๆ การประกวดนางงามซึ่งเมืองลำพูน มีสาวงามคือ คุณ ชีลา ศรีสมบูรณ์ สาวงามเมืองลำพูนที่ครองตำแหน่งนางสาวไทย เป็นคนแรก นอกจากนี้ยังมีการจัดแสดงข้าวของเครื่องใช้เก่า ไม่ว่าจะเป็นตู้เย็นแบบโบราณแบบที่ใช้น้ำมันก๊าด กล้องถ่ายรูป วิทยุแบบเก่า เตารีดแบบใช้ถ่าน ฯลฯ ที่น่าสนใจคือตู้เก็บสะสมสลากกินแบ่งรัฐบาลที่มีสลากแบบเก่าตั้งแต่ปี 2511 ตั้งแต่ยังราคา คู่ละ 10 บาท มาจนถึงสลากยุคปัจจุบัน  

2. พื้นที่ด้านหลังอาคารเป็นการจำลองโรงภาพยนตร์เก่าของลำพูน “หริภุญชัยรามา” และจำลองห้องเรียน ที่แสดงหนังสือที่ใช้ใน การเรียนการสอนระดับประถมศึกษา โต๊ะ เก้าอี้ไม้ และกระดานดำ ชอล์ก และโรงแรมแห่งแรกของเมืองลำพูน โรงแรมศรีลำพูน

3. พื้นที่ชั้นสองของอาคารเป็นพื้นที่เปิดโล่งใช้ทำกิจกรรมต่างๆ ของพิพิธภัณฑ์ เช่น การสอนดนตรี พิณเปี๊ยะ แก่เยาวชนและผู้สนใจ ตามผนังอาคารยังประดับภาพของพ่ออุ้ยที่เคยเล่นพิณเปี๊ยะ ภาพที่น่าสนใจภาพหนึ่งคือ ภาพของนักวิจัยชาวอเมริกันที่เข้ามาศึกษา เรื่องพิณเปี๊ยะเมื่อ 40 กว่าปีที่ผ่านมา รวมถึงแสดงภาพประวัติของเจ้าสัมพันธวงศ์ และอาคาร บ้านเรือนเก่าแก่ที่น่าสนใจในตัวเมืองลำพูน

เวลาเปิดทำการ :  09.00-16.00 น. ไม่เสียค่าใช้จ่าย

ที่ตั้ง : ตำบลในเมือง อำเภอเมืองลำพูน จังหวัดลำพูน